Tekst achterflap

Er is een duidelijke relatie tussen opvoeding en de manier waarop het er in de wereld aan toe gaat. Als kinderen van jongs af aan meekrijgen dat het normaal is om er bij het minste of geringste op los te slaan, dan zullen ze als volwassenen hoogstwaarschijnlijk niet erg gediend zijn van het poldermodel. En wie opgroeit in een samenleving of buurt waarin het recht van de sterkste heerst, loopt een flinke kans om van zijn ouders te leren dat praten weinig helpt. Beroemde filosofen en pedagogen, zoals Kant, Dewey, Montessori en Freire legden een direct verband tussen de sociale en politieke misstanden uit hun tijd en de manier waarop kinderen werden grootgebracht. Aan die analyse ontleenden ze de ambitie om met behulp van pedagogische hervormingen de wereld te willen verbeteren. Om allerlei redenen is het tegenwoordig niet meer hip om opvoeding en de toestand in de wereld met elkaar in verband te zien. Opvoeding is nu een individueel project, een soort gedragstherapie. Maar is een kind eigenlijk wel goed opgevoed als hij niet crimineel is geworden? Of als zij niet ten prooi is gevallen aan een loverboy of breezersex? De stelling van dit boek is dat het in opvoeding, onderwijs en jeugdbeleid om veel meer zou moeten gaan dan gedrag. Bijvoorbeeld om het leren begrijpen en internaliseren van democratisch burgerschap, humaniteit en vrijheid. Wat betekent het om te leven in een democratische samenleving waarin je recht hebt op een eigen identiteit, maar waarin je dan ook anderen datzelfde recht moet gunnen? Hoe bied je weerstand tegen het verleidelijke wij-zij denken, dat enerzijds een veilig gevoel van verbondenheid geeft, maar anderzijds het risico van dehumaniseren en uitsluiten van de ander met zich meebrengt?

Dit boek heeft niet de pretentie om wereldproblemen op te lossen. Maar het heeft wel een hele duidelijke ambitie: namelijk om iedereen die zich met opvoeding, onderwijs en jeugdbeleid bezighoudt weer flink wat ambitieuzer te maken als het om sociale, maatschappelijke en globale doelen van opvoeding gaat. De manier waarop kinderen worden grootgebracht maakt immers groot verschil. Niet alleen voor hun eigen leven hier en nu, en tijdens de rest van hun bestaan. Maar ook voor de manier waarop mensen dagelijks met elkaar samenleven in allerlei sociale verbanden, voor de mate waarin ze bereid zijn actief te participeren in de politieke gemeenschap, en uiteindelijk ook voor hun betrokkenheid bij het leven en de problemen van mensen elders in de wereld.

Biografie

Micha de Winter (1951) is sociaal pedagoog en emeritus hoogleraar Pedagogiek aan de Universiteit Utrecht. Van 2016 tot 2020 was hij tevens Bijzonder Lector Jeugd bij de Hogeschool Utrecht. Bio: Micha studeerde psychologie in Utrecht. In 1986 promoveerde hij in Tilburg bij J.D. Ingleby en H.F.M. Peeters op het proefschrift Het voorspelbare kind. Vroegtijdige onderkenning van ontwikkelingsstoornissen (V.T.O.) in wetenschappelijk en sociaal-historisch perspectief. Hij werd in 1988 aangesteld als universitair hoofddocent bij de faculteit sociale wetenschappen van de Universiteit Utrecht. Zijn benoeming tot bijzonder hoogleraar Innovaties in de primaire ouder- en kindzorg volgde in 1989. Hij wisselde in 1999 van leerstoel. Ditmaal werd hij benoemd tot bijzonder hoogleraar sociale en affectieve vorming van jeugdigen. In 2004 werd hij benoemd tot faculteitshoogleraar op de Langeveldleerstoel, genoemd naar de pedagoog Martinus J. Langeveld en in 2017 werd hij benoemd tot gewoon hoogleraar maatschappelijke opvoedingsvraagstukken. Op 31 mei 2017 was zijn afscheid als faculteitshoogleraar en de afscheidsrede was getiteld Pedagogiek over hoop: het onmiskenbare belang van optimisme in opvoeding en onderwijs. Een commissie onder leiding van De Winter heeft van 2014 tot 2019 een uitgebreid onderzoek gedaan naar misstanden in de Nederlandse jeugdzorg. In juni 2019 publiceerde de commissie haar eindrapport “Onvoldoende beschermd, geweld in de Nederlandse jeugdzorg van 1945 tot heden”.

Inhoudsopgave

Jeugdbeleid 14 1 De politiek als supernanny Opvoeding, jeugdbeleid en de twee soorten vrijheid van Isaiah Berlin15 1.1 Opvoeding als gedragstherapie 15 1.2 Versimpeling en polarisatie 18 1.3 Isaiah Berlin en de twee opvattingen van vrijheid 21 1.4 Bevrijding van het opvoedingsdebat 24 2 De Survival of the Fittest Child Over rust, reinheid, regelmaat en Rouvoet 28 2.1 Inleiding 28 2.2 Kindersterfte: natuurverschijnsel of probleem? 30 2.3 Hedendaags jeugdbeleid 34 2.4 Tot slot: jeugdbeleid en toekomstverbetering 40 Samen opvoeden 44 3 Het moderne van kindermishandeling 45 3.1 Kinderen en modernisering 45 3.2 Kindermishandeling in Nederland en het ‘At Risk’-beleid 47 3.3 Kindermishandeling en sociale context 49 3.4 Een sociale controletheorie van kindermishandeling? 52 3.5 Contextuele interventies 53 3.6 Tot slot: een modern probleem vereist een moderner antwoord 56 4 Samen uit de opvoedingskramp Naar een vitale pedagogische civil society 60 4.1 Inleiding 60 4.2 Opvoedingskramp als sociaal fenomeen 62 4.3 De rol van opvoedingsexperts 64 4.4 Krampachtig ouderschap en modernisering 65 4.5 Krampachtige preventie 68 Verbeter de wereld, begin bij de opvoeding 12 4.6 Problemen van een pedagogische ‘public health’- benadering 71 4.7 Vrije en minder vrije keuzes 75 4.8 De pedagogische civil society als remedie 77 4.9 Bonding en bridging 80 4.10 Een sociaalkritische invalshoek 82 4.11 Tot slot: hoe versterk je de pedagogische civil society? 85 Verbeter de wereld 90 5 Het algemeen belang als opvoedingsdoel Pleidooi voor een democratisch-pedagogisch offensief 91 5.1 Inleiding 91 5.2 Algemeen belang als opvoedingsdoel 93 5.3 Opvoeding als samenlevingsbelang 94 5.4 ‘Democrats are made, not born’ 95 5.5 Moraliseren of democratiseren 96 5.6 Gezinsopvoeding en democratie 98 5.7 Democratie en ouderschapseducatie 101 5.8 Het publieke kind en de gaten in de pedagogische infrastructuur 103 5.9 Tot slot: de noodzaak van een democratischpedagogisch offensief 105 6 Het kwaad als pedagogisch probleem Haat, dehumanisering en de opvoeding tot het tegendeel 108 6.1 Inleiding 108 6.2 Pedagogiek en wereldverbetering 112 6.3 De wortels van het kwaad 114 6.4 Pedagogische remedies 125 6.5 Mensenrechten en kritisch idealisme 135 6.6 Opvoeden tegen het kwaad behoeft gereedschap plus moraal 139 Literatuurlijst 142 Verantwoording 157

Details