Tekst achterflap

In de tweede helft van de twintigste eeuw veranderde de veearts in een dierenarts. Deze ontwikkeling wordt beschreven aan de hand van ongeveer 120 interviews met vee- en dierenartsen die in de periode 1950-1985 werkzaam waren. Hieruit blijkt dat verschillende sociaaleconomische, politieke en technologische ontwikkelingen van invloed zijn geweest op de maatschappelijke positie van de dierenarts en op de inhoud van het werk zelf. Zo kreeg de georganiseerde dierziektebestrijding een impuls door de toegenomen focus op de productiegroei in de veehouderij, de diergezondheid in het algemeen én de bescherming van de volksgezondheid. In deze periode kreeg dierenwelzijn steeds meer aandacht en nam de medische zorg voor gezelschapsdieren, recreatie- en sportpaarden een steeds belangrijker plaats in. Ondertussen groeide het aantal veterinaire studenten, onder wie steeds meer vrouwen. Dit rijk geïllustreerde boek biedt door middel van verrassende verhalen ‘van binnenuit’ een veelzijdig beeld van het leven van Nederlandse dierenartsen en hun patiënten.

Biografie

Peter A. Koolmees (1954) was hoogleraar veterinaire geschiedenis en conservator Universiteitsmuseum, gespecialiseerd in diergeneeskundige ontwikkeling. Paul C. Knijff (1944) was dierenarts en daarna actief in het farmaceutische bedrijfsleven (technisch-commercieel, klinische research en personeelsorganisatie). Arie J. Plaisier was gemengd praktiserend dierenarts en bestuurslid van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde. Jaap H. Klinkers was veearts op Texel en publiceerde het boek Van Rijksveearts tot dierenarts, diergeneeskunde op Texel van 1850 tot heden. J. (Koos) Verhoeff werkte bij de Buitenpraktijk aan de Faculteit Diergeneeskunde en is erkend als specialist Rundveegezondheid.

Inhoudsopgave

Voorwoord 8 Inleiding 9 Nut van (veterinaire) geschiedenis 9 Inkadering 11 Methodologie 12 Dankzegging 13 Deel 1 Maatschappelijke ontwikkelingen 1950-1985 15 Inleiding 15 Ontwikkeling markt voor veterinaire diensten 15 Ontwikkeling van de veehouderij 16 Grenzen aan de groei 18 Veterinaire volksgezondheid 19 Veranderingen in de veterinaire praktijk 21 Onderwijs en onderzoek 23 Feminisering 24 Leger en koloniën 24 Overheid en wet- en regelgeving 25 Uitbreiding van het wettelijk kader 27 Veranderende relatie tussen mens en dier 29 Epiloog 30 Deel 2 Diergeneeskundig onderwijs 33 Inleiding 33 1. Faculteit der Diergeneeskunde 34 Herstel en vernieuwing 34 Onderwijsbeleid 35 Van Gildestein naar De Uithof, 1967-1988 38 Reorganisaties en bezuinigingen, 1971-1985 43 Studentenonrust 1968-1975: Een roerige periode aan de Faculteit der Diergeneeskunde 44 Vakgroepen en leerstoelen 54 Werkgroepen 86 Museum 86 Bibliotheek 87 Post Academisch Onderwijs (pao ) 88 2. Studentenleven 91 Diergeneeskundige Studenten Kring (DSK) 91 Brr-Tup: Het eerste halfjaar (1968-1969) 96 Veterinaire Studenten Rijvereniging De Solleysel 98 D.I.G. 100 Veterinaire zangcultuur 101 Café ‘’t Schalkje’ (1956-1975) 103 Studentenhuisvesting 106 Morele vorming van de student 107 Disputen 111 Meer studenten, meer diversiteit 114 Buitenlandse studenten 115 3. Het ‘Veni, Vidi, Vici’ van de vrouwelijke student: Van emancipatie tot feminisering 120 Een trage start 120 Versnelde ontwikkeling 121 Verklaringen 123 Acties tegen vrouwendiscriminatie 123 Epiloog 126 Deel 3 Onderzoeksinstellingen 127 Inleiding 127 1. Organisatie en financiering 128 Landbouwkundig onderzoek 128 Diergeneeskundig onderzoek 129 2. Faculteit der Diergeneeskunde 131 Inleiding 131 Organisatie en financiering 131 Technologische ontwikkelingen 133 Wetenschappelijke output 133 Twee buitenbeentjes 136 Tot slot 138 3. VanRijksseruminrichting naar Centraal Diergeneeskundig Instituut 139 De Rijksseruminrichting 139 Het Centraal Diergeneeskundig Instituut in Lelystad 140 Tot slot 143 4. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid enMilieuhygiëne 144 Inkadering van veterinair onderzoek 144 Het Laboratorium voor Zoönosen en Pathologische Anatomie 145 Overig diergeneeskundig onderzoek 146 RIVM als thuisbasis van Veterinaire Volksgezondheid 147 Epiloog 148 5. Het Instituut voor VeeteeltkundigOnderzoek ‘Schoonoord’ 149 De pioniersjaren 1950 149 Onderzoek in de jaren 1960 150 Onderzoek in de periode 1970-1985 151 Epiloog 152 6. Veterinair onderzoek in overige instellingen 153 Instituut voor Veevoedingsonderzoek (IVVO) 153 Gemeentelijke vleeskeuringsdiensten 155 RIKILT / RVV 156 Gezondheidsdiensten voor Dieren en voor Pluimvee 156 Het Spelderholt 157 Keuringsdienst vanWaren 158 TNO 158 Nederlands Instituut voor Zuivelonderzoek 159 7. Het veterinair onderzoek gewogen 160 Inleiding 160 Halls of fame 160 Evaluatie door dr. Herman Frenkel 162 Meten is weten 163 Epiloog 164 Tijdsbeeld 1962 165 Inleiding 165 Diergeneeskunde nú 166 Nawoord 171 Deel 4 Beroepsuitoefening 173 Inleiding 173 1. Arbeidsmarkt voor dierenartsen 174 Tekort of overschot aan dierenartsen? 174 Structuur van de beroepsgroep 176 Beroepsdomeinen 176 2. De KoninklijkeNederlandseMaatschappij voor Diergeneeskunde 178 Inleiding 178 Organisatie en bestuurders 178 Vernieuwing 184 Belangenbehartiging 187 Relatie tussen de Maatschappij en de Faculteit 191 De relatie tussen de Maatschappij en de DSK 192 Jaarcongressen 193 Vrouwelijke dierenartsen 194 Vrouwen van dierenartsen 196 Het Tijdschrift voor Diergeneeskunde 196 Epiloog 200 3. Ontwikkelingen in de diergeneeskundige praktijk 202 Inleiding 202 Beroepsbeeld 202 Van solo- naar groepspraktijken 207 Technologische ontwikkelingen 209 Uitoefeningswet en praktijk 212 Diergeneesmiddelenwetgeving en de praktijk 232 De Buitenpraktijk 242 Epiloog 245 Deel 5 De veterinaire praktijk 247 Inleiding 247 1. Praktijkorganisatie en nieuwe werkzaamheden 248 Inleiding 248 De start 248 Nieuwe werkzaamheden in de praktijk 251 Begin van de automatisering in de praktijk 257 Epiloog 258 2. Veterinaire zorg voor landbouwhuisdieren 259 Algemene inleiding 259 Dierziektecategorie en wijze van beheersing 260 Runderen (melkvee en vleesvee) 261 De belangrijkste rundveeziektes 261 De rol van de dierenarts op het rundveebedrijf 265 Gezondheidszorg voor vleeskalveren 267 Conclusie rundveegezondheid 271 Veterinaire zorg voor varkens 271 Conclusies 274 Veterinaire zorg voor pluimvee 274 Conclusie 278 Veterinaire zorg voor schapen en geiten 278 Veterinaire zorg voor schapen 279 Epiloog 282 3. Veterinaire zorg voor paarden 283 Inleiding 283 Van werkpaard naar sport- en recreatiedier 283 Technologische ontwikkelingen 284 Behandeling van enkele paardenziekten 285 De paardenspecialist 286 4. Veterinaire zorg voor kleine huisdieren 288 Inleiding 288 Een afzonderlijk vakgebied krijgt vorm 289 De Voorjaarsdagen 293 Ziekten, diagnostiek en therapieën 295 Relatie tussen mensen en kleine huisdieren 297 Epiloog 300 Deel 6 Dierenartsen in overige werkvelden 303 Inleiding 303 1. Gezondheidsdiensten voor Dieren 304 Inleiding 304 Ontstaan en ontwikkeling 304 Campagnes tegen verschillende veeziekten 305 Preventieve diergeneeskunde 310 Open grenzen door Europese samenwerking 311 Uitbreiding en reorganisaties 313 Epiloog 314 2. De dierenarts in overheidsdienst 316 Inleiding 316 De Veterinaire Dienst (VD) en de Veterinaire Inspectie (VI) 316 ‘Alle hens aan dek’: uitbraken van besmettelijke dierziekten 319 Einde aan de VD / VI 321 Werken bij de VD / VI 322 Gemeentelijke vleeskeuringsdiensten en slachthuizen 324 Epiloog 331 3. De dierenarts in het bedrijfsleven 332 Inleiding 332 Omvang en mogelijkheden 332 De veterinair-farmaceutische industrie 333 Wettelijke aspecten 341 Het Diergeneeskundig Memorandum (DM) 342 Epiloog 344 4. Veterinaire zorg in dierentuinen enwildparken 345 Inleiding 345 Dierenartsen actief in dierentuinen 345 Specialisatie in geneeskunde van exotische dieren 346 Nieuwe visie op dierentuinen 347 Wildlife dierenartsen 348 5. Dierenartsen in het buitenland 350 Inleiding 350 Dierenartsen in de voormalige koloniën 350 Andere landen 356 Tropische diergeneeskunde 357 Epiloog 359 6. De dierenarts in het leger 360 Inleiding 360 De laatste paardenartsen 360 Militaire School voor Hygiëne en Preventieve Geneeskunde 362 Biologische en chemische wapens 363 Epiloog 364 Epiloog 365 Inleiding 365 Inventarisatie 365 Wat hebben we geleerd van de interviews? 367 Enkele conclusies 368 Lijst van afkortingen 370 Bijlagen 372 Redactieleden, leden van de Werkgroep Van Veeartsenij naar Diergeneeskunde en overige auteurs 372 Lijst van geïnterviewden 373 Verantwoording van de afbeeldingen bij de curricula vitae 374 Geraadpleegde literatuur 376 Register op persoonsnamen 390

Details